LÒNG KHIÊM NHƯỜNG VÀ TINH THẦN PHỤC VỤ
1. Nếu không có lòng khiêm nhường, chúng ta không thể phục vụ tha nhân.
Trong bài Tin mừng hôm nay, Chúa nói về những vấn đề nhức nhối khó chịu, về các Kinh sư và người Pharisêu ngồi trên tòa Môsê. Họ chỉ biết bản thân mình, ít quan tâm đến những người được trao cho họ, những người dân đơn sơ chân chất lầm than vất vưởng, như bầy chiên không người chăn dắt. Họ chú ý hơn đến việc bảo vệ chỗ ngồi danh dự tại các bữa tiệc, đeo những phù hiệu và hộp kinh thật lớn, tua áo thật dài, cốt để được người ta nhìn thấy và chào hỏi giữa nơi phố chợ và được gọi là Rápbi, nghĩa là thầy. Họ bỏ rơi dân chúng thay vì trở thành muối và ánh sáng cho dân Israen. Chính họ rơi vào tối tăm, khi ưa tìm kiếm vinh quang cá nhân hơn là vinh quang của Thiên Chúa. “Họ làm mọi việc cốt để cho thiên hạ thấy”. Thói kiêu căng và dương dương tự đắc muốn mình trổi trang hơn người khác đã dẫn họ đến chỗ đánh mất lòng khiêm nhường và tinh thần phục vụ, vốn là những đặc tính tiêu biểu của những ai muốn làm môn đệ của Chúa.
Đức Kitô khuyến cáo các môn đệ của Người: “Phần anh em, đừng để ai gọi mình là rápbi, nghĩa là thầy… Trong anh em, người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em. Chính Người liên tục chỉ ra con đường cho chúng ta noi theo: “Bởi lẽ, giữa người ngồi ăn với kẻ phục vụ, ai lớn hơn ai? Hay là người ngồi ăn chứ? Thế mà, Thầy đây, Thầy sống giữa anh em như một người phục vụ”.
Không có lòng khiêm nhường và tinh thần phục vụ thì không thể có hiệu quả và càng không thể sống đức ái. Không có lòng khiêm nhường thì cũng không thể có sự thánh thiện, bởi vì Đức Giêsu không muốn những người bạn tự cao tự đại phục vụ mình: công cụ của Thiên Chúa luôn luôn khiêm tốn nhún nhường.
Trong hoạt động tông đồ và trong những việc phục vụ mà chúng ta làm cho người khác, không thể có chỗ cho sự tự mãn hay kiêu căng, bởi vì chính Thiên Chúa mới là người thật sự thực hiện công việc. Khi phục vụ, những khả năng riêng của bản thân chúng ta chẳng dính dáng gì đến những hoa trái thiêng liêng mà chúng ta nỗ lực tìm kiếm. Nếu không có ân sủng, ngay cả những nỗ lực tột bậc của con người cũng trở nên hoài công vô ích: “Không ai có thể nói rằng: Đức Giêsu Kitô là Chúa, nếu người ấy không ở trong Thần Khí”. “Thiên Chúa chống lại kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường”.
Khi phấn đấu để đạt được nhân đức này, chúng ta trở nên mạnh mẽ và hiệu quả. Đức khiêm nhường sẽ thúc đẩy chúng ta thi hành những nhiệm vụ lớn lao, nhưng chỉ với điều kiện là chúng ta đừng bao giờ quên rằng mình vốn bất toàn và yếu đuối, và càng ngày càng nên ý thức rõ hơn về sự bất lực của mình. Chúng ta cần phải luôn luôn tỉnh táo, bởi vì thứ tham vọng tệ hại nhất là làm mọi cách để mình được người khác tâng bốc tán dương, như các Luật sĩ và Biệt phái xưa kia – tức là tham vọng tìm kiếm bản thân và củng cố danh tiếng cho mình qua những việc chúng ta làm hay dự định làm. Lòng kiêu căng tấn công từ mọi phía và nạn nhân thấy nó xông đến từ khắp hướng.
Nếu chúng ta không có lòng khiêm tốn, chúng ta có thể tự làm cho mình không xứng hợp để giúp đỡ những người chung quanh, bởi vì tính kiêu căng lây nhiễm vào mọi sự. Ở đâu có một người cao ngạo tự mãn, ở đó mọi thứ đều sai trái; không ai được đối xử đúng mức, dù là trong gia đình, hay giữa bạn bè, đồng nghiệp… Người tự phụ mong chờ và đòi hỏi phải được người khác biệt đãi, bởi vì anh ta cho rằng mình khác với những người chung quanh; người khác phải cẩn trọng để tránh làm tổn thương sự nhạy cảm của anh ta. Lời ăn tiếng nói sặc mùi giáo điều trịch thượng, và sẵn sàng chêm vào các cuộc thảo luận tranh cãi những câu nói mỉa mai, châm biếm – bởi vì anh ta không thèm quan tâm đến bất cứ người yếu kém nào khác một khi anh ta xuất hiện – và có khuynh hướng ưa cắt ngang các cuộc trao đổi, đối thoại…: tất cả những điều này là dấu chỉ của một cái gì ẩn sâu bên trong; tính vị kỷ khuynh đảo cá tính của một người khi tầm nhìn hạn chế của người ấy về cuộc đời bị thu hẹp vào bản thân mình.
Chúng ta có thể tận dụng những giây phút cầu nguyện này để kiểm điểm trước mặt Chúa về cách chúng ta đối xử với người khác, và xác định xem cung cách hành động của chúng ta có thấm nhuần tinh thần phục vụ hay không.
2. Noi gương phục vụ của Đức Giêsu: mẫu gương cao nhất về lòng khiêm nhường và tận tụy vì tha nhân.
Đức Giêsu là mẫu gương cao nhất về lòng khiêm nhường và tận tâm phục vụ tha nhân: Thầy sống giữa Anh em như một người phục vụ. Người luôn luôn sẵn sàng phục vụ chúng ta, giúp đỡ chúng ta, nâng vực chúng ta lên sau khi sa ngã. Chúng ta có chú trọng việc phục vụ người khác, trong gia đình, tại nơi làm việc, bằng những việc “không tên” mà hầu chắc không được ai ghi nhận hay biết ơn không? Hôm nay Chúa dùng miệng ngôn sứ Isaia để nói với chúng ta: “Hãy tập làm điều thiện”. Hãy tập làm điều thiện… và chúng ta sẽ chỉ tập được nếu chúng ta hướng về Chúa Giêsu, Khuôn Mẫu của chúng ta, và nếu chúng ta thường xuyên suy niệm về mẫu gương và giáo huấn của Ngài.
Sau khi rửa chân cho các môn đệ, Chúa nói: “Thầy làm gương cho anh em, để anh em cũng làm như Thầy đã làm cho anh em”. Người để lại cho chúng ta bài học tốt nhất để chúng ta có thể hiểu rằng chúng ta không thể theo chân Thầy chí thánh nếu chúng ta không biết sống khiêm nhường và sẵn sàng phục vụ. Chúa kêu mời chúng ta đi theo Người và noi gương Người: Người trao cho chúng ta một quy tắc, tuy đơn sơ nhưng chính xác, giúp chúng ta thực hành đức mến với tinh thần phục vụ và khiêm tốn: “Tất cả những gì anh em muốn người ta làm cho mình, thì chính anh em cũng hãy làm cho người ta”. Kinh nghiệm về những điều dễ chịu hay khó chịu, giúp ích hay tác hại, là một chuẩn mực đánh giá tốt các sự việc để tôi dựa vào đó mà nên tránh hay nên làm trong các quan hệ với tha nhân.
Tất cả chúng ta đều thích được nghe một lời khích lệ khi mọi việc không diễn ra suôn xẻ và sẽ nâng niu sự cảm thông từ phía người khác, khi chúng ta mắc phải sai lầm dù đã hết sức chú ý. Chúng ta ưa thích người khác chú ý đến những hành vi tích cực của chúng ta hơn là những khiếm khuyết lỗi lầm; chúng ta sung sướng được tận hưởng bầu khí thân mật tại nơi làm việc hay khi về nhà. Chúng ta thích làm việc cật lực, nhưng chúng ta muốn được người khác yêu cầu một cách lịch sự và tử tế, chúng ta không thích người khác nói xấu sau lưng mình; và nếu có ai làm thế, chúng ta muốn được một ai đó bênh vực trong lúc chúng ta vắng mặt. Chúng ta thích được người khác quan tâm săn sóc khi chúng ta bị ốm đau bệnh tật. Chúng ta không muốn đón nhận lời góp ý sửa sai khi chúng ta làm điều sai trái. Chúng ta hạnh phúc khi được người khác cầu nguyện cho… Đây là những điều chúng ta phải làm cho tha nhân với tinh thần phục vụ và khiêm tốn: Hãy tập làm điều thiện. Nếu làm được như thế, ngôn sứ Isaia nói tiếp: “tội các ngươi, dầu có đỏ như son, cũng ra trắng như tuyết; có thẫm tựa vải điều, cũng hóa trắng như bông”.
3. Chúng ta phải phục vụ những ai Chúa gởi chúng ta đến, theo gương của Đức Maria.
“Trong anh em, ai làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em”. Vì thế, chúng ta phải gạt cái tôi ích kỷ sang một bên và cố gắng phát hiện ra những biểu hiện bác ái làm cho người khác hạnh phúc. Nếu chúng ta không nỗ lực hàng ngày để quên mình đi, chúng ta sẽ đi qua những người sống bên mình hết lần này đến lần khác mà không nhận ra rằng họ cần một lời khích lệ, họ cần được đánh giá cao trong công việc, và có lẽ họ chỉ cần chúng ta động viên để sống tốt hơn.
Cái tôi ích kỷ thì mù quáng; nó hạn chế tầm nhìn của chúng ta. Trái lại khiêm nhường luôn luôn mở ra con đường bác ái thực tiễn, và gợi mở những cách phục vụ cụ thể. Tinh thần vui tươi, cởi mở với người khác, và tinh thần mau mắn sẵn sàng, có khả năng chuyển hóa bất cứ môi trường và hoàn cảnh nào. Đức ái sôi réo lên như nước chảy trong khe đá. Thánh Têrêxa nói: Tình yêu réo mời tình yêu; và thánh Gioan Thánh giá khuyên: hãy gieo tình yêu ở chỗ nào không có tình yêu, và bạn sẽ gặt hái được tình yêu.
Thánh Phaolô giãi bày với các Kitô hữu ở Thêxalônica: “Khi ở giữa anh em, chúng tôi đã cư xử thật dịu dàng, chẳng khác nào mẹ hiền ấp ủ con thơ. Chúng tôi đã quý mến anh em, đến nỗi sẵn sàng hiến cho anh em, không những Tin mừng của Thiên Chúa, mà cả mạng sống của chúng tôi nữa”. Nếu chúng ta bắt chước ngài, hành động của chúng ta sẽ sản sinh hoa trái tương tự.
Chúng ta hãy sống tinh thần này với những ai ở gần mình nhất: Người chồng không chỉ tìm kiếm lợi ích cho bản thân, mà còn cho cả vợ mình nữa; và đáp lại, người vợ cũng thế. Cha mẹ nên quan tâm đến lợi ích của con cái và đến lượt mình con cái cũng phải quan tâm đến lợi ích của cha mẹ. Gia đình là cộng đoàn duy nhất trong đó con người “được yêu vì bản thân mình”, vì những cái mình “là” chứ không vì những cái mình “có” … Chính vì tôn trọng nguyên tắc căn bản này mà chúng ta không được phép làm điều gì với tinh thần kiêu căng ngạo mạn hay dương dương tự đắc, mà đúng hơn do lòng khiêm nhường và tình yêu thúc đẩy. Và tình yêu này, trải rộng ra cho người khác, làm cho các thành viên trong gia đình trở thành những tôi tớ đích thật của “hội thánh địa phương”, trong đó mọi thành viên đều khao khát điều tốt và hạnh phúc cho nhau.
Nếu làm được như vậy, chúng ta sẽ không còn nhìn thấy cái rác trong con mắt anh em nếu không nhìn ra cái xà trong mắt mình. Những khuyết điểm nhỏ bé nhất của người khác được phóng đại lên trong con mắt của chúng ta, và những lỗi phạm nghiêm trọng tày đình của chúng ta lại được thu nhỏ lại và mọi chuyện đều có thể dễ dàng bào chữa.
Trái lại, khiêm nhường làm cho chúng ta nhận thấy mình yếu đuối và bất toàn. Lúc đó chúng ta ở trong tư thế sẵn sàng thông cảm với những khiếm khuyết của người khác và mau mắn giúp đỡ họ. Lúc đó chúng ta cũng sẽ yêu mến và chấp nhận họ với cả những khuyết điểm nơi họ.
Đức Trinh Nữ Maria, nữ tì của Thiên Chúa, sẽ dạy chúng ta hiểu ra ràng phục vụ tha nhân là một trong những cách tìm thấy niềm vui trong cuộc sống này và là một trong những con đường ngắn nhất dẫn đến Đức Giêsu.
(Trích trong ‘Đối thoại với Thiên Chúa’ – Fernandez)
