THA THỨ
1. Tha thứ và quên đi những sự xúc phạm nho nhỏ.
Trong khi tiếp xúc với người khác – tại nơi làm việc, trong gia đình, trong các quan hệ xã hội – hầu như không thể tránh khỏi những va chạm nho nhỏ. Có thể là một người nào đó xúc phạm đến chúng ta, hay đối xử bất công với chúng ta, và vì thế làm chúng ta phiền lòng. Có lẽ điều này không phải là không thường xuyên xảy ra. “Con có phải tha thứ đến bảy lần không?” Nghĩa là có thể nói: “Tôi có luôn luôn tha thứ không?” Đây là câu hỏi Chúa đặt ra cho Phêrô trong bài Tin mừng hôm nay. Đó cũng là đề tài gợi ý cho giờ cầu nguyện của chúng ta hôm nay. Tôi có biết cách tha thứ mọi lúc không? Tôi có mau mắn tha thứ không?
Chúng ta nhận ra câu trả lời của Chúa dành cho Phêrô và cho chính chúng ta: “Thầy không bảo là đến bảy lần, nhưng là đến bảy mươi lần bảy”. Nghĩa là tha thứ luôn luôn, không giới hạn. Chúa đòi hỏi những ai theo Người, bạn và tôi, một sự tha thứ không hạn định. Chúa đòi buộc các bạn hữu của Người phải có một con tim rộng lớn hoàn toàn quảng đại. Người muốn chúng ta noi gương Người. Thánh Tôma Aquinô nói: “Sự toàn năng của Thiên Chúa biểu lộ trên hết qua hành vi tha thứ và lòng thương xót, vì cách thức Người biểu lộ quyền năng tối thượng là tha thứ một cách tự nguyện… Và vì thế không có gì làm cho chúng ta nên giống Thiên Chúa cho bằng sẵn sàng tha thứ”. Đây là điểm chúng ta thể hiện sự cao cả và vĩ đại của linh hồn mình.
Cho dù người bên cạnh chúng ta có thể không cải tiến, hết lần này đến lần khác phạm một lỗi lầm hay xúc phạm đến chúng ta, chúng ta cũng không vì thế mà tỏ ra chua chát cay cú. Tâm hồn chúng ta phải trong sáng và không oán giận.
Sự tha thứ của chúng ta phải chân thành, từ tận đáy lòng, giống như sự tha thứ của Chúa đối với chúng ta. Chúng ta cầu xin trong kinh Lạy Cha mỗi ngày: “Xin Cha tha nợ chúng con, như chúng con cũng tha kẻ có nợ chúng con”. Một sự tha thứ mau mắn, không để cho sự cay đắng hay tinh thần chia rẽ gặm nhấm con tim, cũng không lăng nhục người khác hoặc đóng kịch màu mè. Thông thường trong cuộc sống chúng ta không nhất thiết phải nói “tôi tha cho bạn”, mà chỉ cần nở một nụ cười, lái câu chuyện sang hướng khác, tỏ một cử chỉ yêu thương và tha thứ một lần và mãi mãi, như thể sự xúc phạm ấy chưa hề xảy ra.
Không nhất thiết chỉ khi gặp bất công trầm trọng mới tha thứ. Những việc nhỏ nhặt xẩy đến hằng ngày đều là cơ hội: những cuộc tranh cãi trong gia đình về những chuyện cỏn con; những câu đối đáp dấm dẳng hay những cử chỉ gây hấn (thường là do mệt nhọc) tại nơi làm việc, trong lúc kẹt xe hay khi tranh nhau sử dụng các phương tiện giao thông công cộng.
Chúng ta không sống tốt đời sống Kitô hữu nếu gặp chuyện xung đột mà lòng mến của chúng ta lại tỏ ra nguội lạnh hoặc xa lạ với người khác, hay chúng chúng ta tỏ ra u uẩn buồn phiền. Hoặc khi một thiệt hại nặng nề nào đó làm chúng ta mất ý thức về sự hiện diện của Chúa, linh hồn chúng ta mất bình an và niềm vui. Hoặc chúng ta để cho mình trở nên quá nhạy cảm, dễ tổn thương.
2. Sự tha thứ của chúng ta đối với tha nhân so với sự tha thứ của Thiên Chúa đối với chúng ta.
“Nếu người anh em của anh xúc phạm đến anh một ngày đến bảy lần, rồi bẩy lần trở lại nói với anh: Tôi hối hận, thì anh cũng phải tha cho anh ta”. “Bảy lần” nghĩa là vô số lần, cho dù trong cùng một ngày, cùng một vấn đề. “Đức mến thì nhẫn nhục, hiền hậu”.
Tuy nhiên, tha thứ có thể đòi chúng ta phải nỗ lực rất nhiều. Chúa biết rõ điều này, và khuyến khích chúng ta đến với Người. Khi chúng ta đến với Đức Giêsu, Người sẽ nhắc nhở chúng ta về dụ ngôn mà bài Tin mừng hôm nay thuật lại: “Một ông vua kia muốn đòi các đầy tớ của mình thanh toán sổ sách. Khi nhà vua vừa bắt đầu, thì người ta dẫn đến một kẻ mắc nợ vua mười ngàn yến vàng”. Quả là một món nợ kếch xù. Khoảng bảy mươi triệu đồng đinh, mà một đinh là tiền công nhật của người làm thuê.
Khi người ta chân thành với Chúa và với bản thân, ngay lập tức người ta thấy mình như người đầy tớ kia: không có gì để trả. Không những vì mọi thứ chúng ta là và mọi thứ chúng ta có đều bởi Chúa, mà còn vì những sự xúc phạm Chúa đã tha thứ cho chúng ta là vô số kể. Chỉ có một lối thoát cho chúng ta: gieo mình vào lòng thương xót của Chúa, để Người tha thứ cho chúng ta như đã tha thứ cho nhân vật trong dụ ngôn – “Tôn chủ của tên đầy tớ ấy liền chạnh lòng thương, cho y về và tha luôn món nợ”.
Nhưng khi tên đầy tớ ấy gặp một người bạn đồng nghiệp nợ y một trăm đồng đinh, thì y lại không biết xóa nợ hay gia hạn món nợ, bất chấp người bạn hết sức van xin. “Bấy giờ tôn chủ cho đòi y đến và bảo: Tên đầy tớ độc ác kia, ta đã tha hết số nợ ấy cho người, vì ngươi đã van xin ta, thì đến lượt ngươi, ngươi cũng phải thương xót đồng bạn, như chính ta đã thương xót ngươi sao?”
Lòng khiêm tốn nhìn nhận mình mắc nợ Thiên Chúa quá nhiều sẽ giúp chúng ta tha thứ cho người khác. Nếu chúng ta nhìn lại những món nợ Thiên Chúa đã tha cho mình, chúng ta nhận ra rằng những gì chúng ta nên tha cho người khác – ngay cả những điều quan trọng – thật quá nhỏ nhoi: nó chẳng đáng một trăm đồng đinh. So với mười ngàn yến vàng thì nó không là gì cả.
Khi tha thứ và quên đi lỗi lầm, chính chúng ta nhận được nhiều nhất. Đời sống chúng ta trở nên tươi vui và thanh thản hơn. Quả thật cuộc sống, tự bản chất là hạn hẹp và bấp bênh, đôi khi trở nên vô cùng khó khăn. Nhưng điều đó sẽ giúp chúng ta siêu thoát hơn và nhận ra bàn tay Thiên Chúa trong mọi sự. Lúc đó chúng ta sẽ sống nhân đạo và hiểu biết hơn với những người chung quanh.
Chúng ta phải hiểu và cảm thông cho mọi người; chúng ta phải sống hòa bình với mọi người; chúng ta phải tha thứ cho mọi người. Chúng ta không được gọi sự bất công là công bằng; chúng ta không được coi sự xúc phạm đến Chúa không phải là sự xúc phạm đến Chúa, hay coi điều xấu là điều tốt. Khi đứng trước một điều ác, chúng ta không được đáp lại bằng một điều ác khác, nhưng bằng giáo lý lành mạnh và hành động tốt: “hãy lấy thiện mà thắng ác” (Rm 12,21). Chúng ta sẽ không mắc phải sai phạm của người đầy tớ kia, kẻ đã được tha rất nhiều, nhưng lại không biết tha dù chỉ một chút.
3. Học cách nhận ra điều tốt nơi tha nhân.
Lòng mến biến đổi con tim để có chỗ cho mọi người, ngay cả những người không hiểu hay không đáp lại tình yêu của chúng ta. Có Chúa bên cạnh chúng ta sẽ không cảm thấy bất cứ ai là kẻ thù. Bên cạnh Người chúng ta sẽ học cách không xét đoán những ý tưởng sâu kín trong tâm hồn người khác.
Chúng ta chỉ thấy được một vài dấu hiệu bên ngoài mà thường không phản ánh đúng những động lực hành động của người khác. Thánh Bênađô khuyên nhủ chúng ta: Mặc dù anh em có thể nhận ra điều xấu nơi những người sống bên cạnh mình, nhưng cũng không vì thế mà luôn luôn phê phán họ. Đúng hơn, điều anh em nên làm là hãy tìm cách bào chữa cho họ. Hãy tìm cách biện minh cho ý hướng nếu anh em không thể biện minh cho hành động. Anh em hãy coi việc đó như là kết quả của sự lơ đễnh, vô ý hoặc do yếu đuối. Nếu vấn đề quá nghiêm trọng đến nỗi anh em không thể bỏ qua được, lúc đó hãy cố gắng tâm niệm và nói với lòng mình như sau: chắc hẳn là cơn cám dỗ phải rất nặng nề và quyết liệt lắm (nên họ mới hành động như vậy)!
Chúng ta phạm phải vô số sai lầm trong những va chạm nhỏ hàng ngày. Nhiều sai lầm xảy ra do chúng ta phản ứng vì sợ hãi hoặc ngờ vực. Biết bao cuộc tranh chấp trong gia đình có thể đưa tới sự nhìn nhận trách nhiệm và bổn phận nếu chúng ta sẵn lòng thừa nhận rằng chuyện đáng tiếc đó là do người trong cuộc mệt mỏi sau một ngày dài vất vả. Trong khi chúng ta cứ cắt nghĩa ý hướng của người bên cạnh một cách ngụy tín, chúng ta không có quyền đòi người khác phải thông cảm cho chúng ta.
Lòng khoan dung thôi thúc chúng ta luôn sống cởi mở và tử tế với tha nhân, cũng như biết mong đợi và phát hiện ra sự tốt lành trong mỗi con người.
Chỉ người nào khiêm nhường mới có khả năng duy trì một thái độ thông cảm. Nếu không, những lỗi lầm tí tẹo của người khác bị phóng đại lên, trong khi đó người ta có khuynh hướng bào chữa và thu nhỏ những sai phạm lớn hơn của mình. Thói kiêu căng tự mãn tựa như mặt gương cong làm méo mó bản chất sự vật.
Người khiêm nhường thì khách quan, và do vậy biết tôn trọng và khoan dung với tha nhân: dễ dàng tha lỗi cho họ, và không coi những lỗi nhỏ của họ là điều chướng tai gai mắt. Thánh Augustinô viết như sau: Không có tội lỗi hay tội ác nào người khác phạm mà tôi có thể không phạm do yếu đuối; và nếu tôi chưa phạm phải tội lỗi hay tội ác ấy, thì đó là do Thiên Chúa, vì lòng thương xót đã không cho phép tôi và đã bảo vệ gìn giữ tôi trong sự thiện. Hơn nữa, chúng ta cũng phải tìm cách khám phá ra nhiều nhân đức nơi người khác. Họ là thầy dạy của chúng ta về mẫu gương làm việc cần cù chăm chỉ, từ bỏ bản thân mình, sống vui tươi… từ đó chúng ta sẽ không quá xét nét các lỗi lầm của họ; chỉ khi nào hết sức cần thiết chúng ta mới nhắc nhở họ để giúp họ sửa lỗi trong tình huynh đệ.
Nếu chúng ta cầu xin, Mẹ Maria sẽ dạy chúng ta biết cách tha thứ – tại tiệc cưới Cana, Mẹ không phiền trách hay phê phán việc thiếu rượu, nhưng tìm một giải pháp giúp người đang thiếu thốn – và phấn đấu vun trồng những nhân đức người khác đang thiếu. Chúng ta sẽ sẵn lòng giúp họ một tay.
(Trích trong ‘Đối thoại với Thiên Chúa’ – Fernandez)
